آموزش و پرورش نسبت به طراحی سوالات خارج از کتاب‌های درسی در طراحی سوالات کنکور امسال واکنش نشان داد، در حالی که گزارشی از تخلفات در آزمون‌های سمپاد و المپیادها نداده است.

ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در نشستی که روز گذشته برگزار شد و شبکه‌های خبری تلویزیون نیز بخش‌هایی از آن را پوشش داد در واکنش به سختی سوالات کنکور و اشتباه بودن برخی سوالات بیان کرد: تعداد سوالات خارج از کتاب درسی در رشته ریاضی ۸ سوال، در رشته تجربی ۲ سوال و در رشته انسانی هم ۶ سوال بوده است.

وی گفت: تعداد سوالات خارج از اهداف کتاب درسی در رشته ریاضی ۱۲ سوال و در رشته تجربی ۳سوال بوده است.

ملکی همچنین در خصوص تعداد سوالات اشتباه گفت: در رشته ریاضی یک سوال و در رشته تجربی ۲ سوال اشتباه بوده است. باید در سازمان سنجش برای بررسی این موضوع کارگروه تشکیل شود و کارشناسان ذیربط به آن بیایند و توضیحات لازم را بدهند.

نامه نگاری‌ها برای کنکوری که گذشت؛ ماهیت اهدافی که متفاوت است

پیش تر اما وی در نامه‌ای به ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور ذکر کرده بود که «با توجه به گزارشات دریافتی و بررسی‌های انجام شده بر روی سؤالات آزمون سراسری سال جاری، با اینکه انتظار می‌رفت با عنایت به هماهنگی و مکاتبات قبلی به‌عمل آمده با آن سازمان در طراحی سؤالات آزمون امسال شرایط خاص کرونایی در نظر گرفته شود تا از فشارهای روانی که در این دو سال به دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان وارد شده؛ کاسته شود، متأسفانه نه تنها در برخی از دروس (خاصه درس ریاضی) چنین چیزی رخ نداد بلکه شاهد عدم تطابق برخی از سؤالات آزمون با رویکرد، اهداف و دامنه‌محتوایی کتاب‌های درسی بودیم، تاحدی که برخی از سؤالات صراحتاً ناظر به مفاهیمی بود که در کتاب‌های درسی هیچ اشاره‌ای بدان نشده است. هر چند سال‌های گذشته نیز کم و بیش چنین مواردی اتفاق افتاده بود و مورد اعتراض این سازمان نیز قرار گرفت لیکن سؤالات آزمون سال جاری مؤید این امر می‌باشد که به اعتراضات توجه کافی نشده است.»

تخطی سؤالات آزمون از برنامه‌های درسی رسمی کشور باعث از بین رفتن اعتماد جامعه به نظام آموزش رسمی کشور، تحت‌الشعاع قرار گرفتن اهداف برنامه‌ی درسی، ترویج کتب کمک آموزشی و جزوات غیراستاندارد و مراجعه‌ی دانش‌آموزان به مؤسسات کنکور را در پی خواهد داشت

سازمان پژوهش تأکید کرده بود که «تخطی سؤالات آزمون از برنامه‌های درسی رسمی کشور باعث از بین رفتن اعتماد جامعه به نظام آموزش رسمی کشور، تحت‌الشعاع قرار گرفتن اهداف برنامه‌ی درسی، ترویج کتب کمک آموزشی و جزوات غیراستاندارد و مراجعه‌ی دانش‌آموزان به مؤسسات کنکور را در پی خواهد داشت» در این نامه پیشنهاد شده بود که سریعاً کارگروهی در آن سازمان تشکیل تا اعتراضات به‌عمل آمده در خصوص سؤالات آزمون مزبور بررسی و نسبت به تصمیم‌گیری در خصوص حذف سؤالات نامعتبر اقدام عاجل انجام پذیرد و نتیجه‌ی این اقدام از طریق رسانه‌های جمعی به اطلاع دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان رسانده شود.

معاون وزیر و رییس سازمان پژوهش در مکاتبه‌ی دیگری از وزیر آموزش و پرورش خواسته بود تا راهکار قانونی دقیق و معین برای نظارت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر سؤالات کنکور سراسری در سال‌های آتی فراهم شود. چرا که آن بخشی از وزارتخانه آموزش و پرورش که در تعامل نسبتاً مستقیم با سازمان سنجش و پذیرش است، مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش است اما آن بخشی از آموزش و پرورش که حذفیات دروس برای این سال‌های تحصیلی کرونایی را اعلام کرد سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی است که به طور مستقیم در طراحی کتب درسی و برنامه و اهداف این کتاب‌ها سر و کار دارد.

اما به دنبال این نامه و برخی اعتراض‌ها به سوالات طراحی شده خارج از کتاب درسی سازمان سنجش آموزش کشور توضیحاتی را به داوطلبان آزمون اعلام کرد. به صورت تلویحی آنچه در این اطلاعیه اعلام شده بود این مساله بود که ماهیت اهداف آموزش عالی و آموزش عمومی (ابتدایی و متوسطه) متفاوت است (از منظر قانون و مصوبات). دیگر آنکه برخی رشته‌ها پر متقاضی هستند و دشواری سوالات گریز ناپذیر است.

در این اطلاعیه به صراحت ذکر شده است که: آزمون‌های رقابتی حاوی سؤال‌هایی هستند که ضریب دشواری آنها نسبت به آزمون‌های مدارس زیاد است؛ چون در آزمون‌های سراسری و کنکور، هدف جداسازی ۵ درصد بالای جامعه شرکت‌کنندگان است و نه ارتقای پایه.

ماهیت اهداف آموزش عالی و آموزش عمومی (ابتدایی و متوسطه) متفاوت است (از منظر قانون و مصوبات). دیگر آنکه برخی رشته‌ها پر متقاضی هستند و دشواری سوالات گریز ناپذیر است

از دیگر مواردی که در اطلاعیه ذکر شده و پذیرفته شده است که درس ریاضی سخت بوده اما در باقی دروس آزمون از سال گذشته آسان‌تر بوده است. درباره دشواری سوالات ریاضی نیز ذکر شده است که: دشوارتر شدن درس ریاضی نسبت به سال گذشته، به علت سیستم‌محور بودن انتخاب سؤال بوده است و فردی نبوده است. کما اینکه این امر در درس شیمی آزمون سال قبل هم اتفاق افتاد و قاعدتاً با تراز کردن نمرات، مسئله سختی و آسانی سؤال‌ها حل خواهد شد.

همچنین تاکید شده است که «با بررسی مجدد و در نظر گرفتن اینکه اگر مطالب سوال خارج از سرفصل‌های کتاب درسی باشد یا ابهام داشته باشد، آن سوال به‌صورت تأثیر مثبت اعمال یا حذف خواهد شد»

سهم خواهی آموزش و پرورش در مدل پذیرش دانشجو

اما پس از این اطلاعیه با ادامه یافتن مباحث و اصرار آموزش و پرورش بر تشکیل کارگروه به نظر می‌رسد این روزها آموزش و پرورش سهم بیشتری از دخالت در سنجش و پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌ها را خواهان است چنانچه در گزارشی با عنوان اهمیت امتحانات نهایی یا کنکور؛ مساله این است! نوشتیم بحث تاثیر قطعی و ۶۰ درصدی معدل سال دوازدهم در کنکور که شورای عالی انقلاب فرهنگی تا اینجا آن‌را برای کنکور ۱۴۰۲ تصویب کرده است نیز در این راستاست. همانطور که رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی می‌گوید نگرانی اصلی آموزش و پرورش این است که «اعتماد جامعه به نظام آموزش رسمی کشور» از میان برود در حالی که به نظر می‌رسد سال هاست این اعتماد تا حد زیادی خدشه دار شده است و شاید اینکه این روزها آموزش و پرورشی‌ها بیش از اندازه این مساله را به کنکور نسبت می‌دهند، دور از واقعیت باشد و ما را از طراحی اقدامات درست برای بازگرداندن چرخه آموزش و پرورش به ریل اصلی دور کند. از آن سو سازمان سنجش و پذیرش نیز اعلام می‌کند اهداف آزمون‌ها در آموزش و پرورش و کنکور متفاوت است که گرچه حرف درستی است و در گزارش مورد اشاره مهر نیز به آن اشاره شده است که در سخت‌ترین آزمون آموزش و پرورش که پایه دوازدهم است در نهایت هدف ارائه دیپلم به دانش آموزان و خارج کردن آنها از چرخه آموزش است اما در کنکور هدف ورودی برای تعداد محدودی صندلی دانشگاهی است و این دو هدف به لحاظ ماهیتی هیچ گاه بر هم منطبق نخواهند شد؛ حتی اگر کنکور حذف و راه‌های دیگری جایگزین شود!

سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به آزمون‌های المپیاد و سمپاد ورود می‌کند؟

اما رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی می‌گوید آموزش و پرورش نگران تحت‌الشعاع قرار گرفتن اهداف برنامه‌ی درسی، ترویج کتب کمک آموزشی و جزوات غیراستاندارد و مراجعه‌ی دانش‌آموزان به مؤسسات کنکور در چنین طراحی کنکوری است که به نظر می‌رسد برای این منظور ابتدا باید این وزارتخانه از تحلیل آزمون‌های داخلی از جمله المپیادها و آزمون سمپاد آغاز کند و گزارشی از تخلفات آشکاری که در این آزمون‌ها رخ داده ارائه دهد.

پیش از این مهر در گزارشی با عنوان مدارس سمپاد به دنبال جذب چه دانش آموزانی است؟ درباره طراحی سوالات این آزمون و اشتباهات و تخلفات و طراحی سوالات غیر استاندارد و گاه بر اساس کتب غیردرسی خاص نوشت. شاید لازم است سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با همین موشکافی این موارد را نیز بررسی کند که چقدر این آزمون‌ها به ترویج کتاب‌های کمک آموزشی، مراجعه دانش آموزان به موسسات کمک می‌کند!