با اینکه تولید، توزیع و تزریق واکسن های کووید- ۱۹، نوید دهنده بازگشت تدریجی به زندگی عادیست، اما بازارهای جهانی با فروش سالانه به ارزش ده ها میلیارد دلار برای شرکت های داروسازی ایجاد کرده است.

در حالی که شرکت های داروسازی در انتظار کسب بیشترین درآمدها هستند،  سهامداران آنها تاکنون نیز ثروت های کلانی اندوخته اند.

یکی از بزرگ ترین برندگان بحران جاری همه گیری، شرکت های بسیار متفاوت داروسازی مدرنا و فایزر آمریکا هستند و خواهند بود که بیش از ۳۰ دلار برای مصون سازی هر فرد با تزریق ۲ واحد واکسن به فاصله چند روز، دریافت می کنند. مدرنا که تنها ۱۱ سال پیش پایه گذاری شده، با حدود ۸۰۰ کارمند، تاکنون به سوددهی نرسیده بود، اما ریشه های فایزر به ۱۸۴۹ می رسد و تنها در سال گذشته (۲۰۲۰) با حدود ۸۰ هزار کارمند، حدود ۱۰ میلیارد لار سود خالص به دست آورده است.

دیگر شرکت های داروسازی مانند آسترازنکای انگلیسی – سوئدی و جانسون اند جانسون آمریکا، قول داده اند که واکسن هایشان را تا به پایان رسیدن همه گیری بدون کسب سود در اختیار همگان قرار دهند.

با اینکه ادامه بهره برداری این شرکت ها از بازارهای جهانی به عوامل آتی مانند تبدیل شدن واکسن ها به گونه ای که تنها با تزریق یک مرحله ای مانند سرخک و سرخجه، مصونیت بدهند و همچنین الزامی شدن واکسیناسیون سالانه مانند آنفلونزا، بستگی دارد، اما این شرکت ها در آینده نزدیک، درآمدهای مالی سرشاری خواهند داشت.

واکسن فایزر با همکاری شرکت فنآوری زیستی آلمانی بیونتک ساخته شده و باید در دمای بسیار سرد منهای ۷۰ درجه سلسیوس نگهداری شود. دولت ها تاکنون ۷۸۰ میلیون واحد از آن را سفارش داده اند که شامل ایالات متحده ۲۰۰ میلیون واحد به بهای حدود چهار میلیارد دلار و کمیسیون اتحادیه اروپا ۳۰۰ میلیون واحد می شود. همچنین ۴۰ میلیون واحد آن از طریق سامانه کوواکس در اختیار کشورهای با درآمد پائین گذاشته خواهد شد. بهای هر ۲ واحد این واکسن در ایالت متحده ۳۹ دلار و در اتحادیه اروپا حدود ۳۰ دلار تعیین شده است.

فایزر که حاشیه های هزینه و سود را به صورت یکسان با بیونتک تقسیم می کند، انتظار دارد در سال ۲۰۲۱ بر اساس قراردادهای کنونی ۱۵ میلیارد دلار فروش کند، در حالی که با توجه به اعلان فایزر در باره احتمال بالقوه تولید و عرضه ۲ میلیارد واحد دیگر در سال جاری، فروش نهایی اش ممکن است تا ۲ برابر این مبلغ افزایش یابد.

کارتر گولد تحلیل گر بارکلیز پیش بینی کرده است که فروش این شرکت با فرض کافی بودن تزریق یک واحد برای محافظت از هر شخص در برابر این ویروس، در سال جاری به بیش از ۲۱ میلیارد دلار، در سال آینده به حدود ۹ میلیارد دلار و در سال پس از آن (۲۰۲۳) به حدود ۲ میلیارد دلار برسد.

بنیانگذاران شرکت فنآوری بیونتک که زوج پزشکی به نام های اویگور شاهین و اوزلم تورچی با اصلیت ترکیه هستند، در پی مطرح شدن امکان بالقوه ساخت و عرضه واکسن کرونا و بستن قرارداد با فایزر،  با اوج گیری ارزش سهام این شرکت به میزان ۱۵۶ درصد، در سال گذشته مولتی میلیاردر شدند.

واکسن مدرنا توسط شرکت فنآوری زیستی آمریکایی به همین نام مستقر در ماساچوست نیز باید در دمای منهای ۲۰ درجه سلسیوس نگهداری شود. انگلیس ۱۷ میلیون واحد از آن و اتحادیه اروپا ۳۱۰ میلیون واحد با گزینه سفارش ۱۵۰ میلیون واحد دیگر در ۲۰۲۲ سفارش داده است. دولت ایالات متحده نیز ۳۰۰ میلیون واحد از آن را سفارش داده، ژاپن ۵۰ میلیون واحد از آن را خریداری کرده و بهای هر ۲ واحد از این واکسن برای کسب مصونیت کامل در برابر کرونا در ایالات متحده و اتحادیه اروپا ۳۶ دلار تعیین شده است. انتظار می رود این شرکت در سال جاری میان ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار فروش داشته باشد. مدرنا فروش خود را در سال جاری حدود ۱۸ میلیارد دلار پیش بینی کرده و گنا ونگ تحلیل گر بارکلیز فروش آن را با فرض تکرار تزریق در سال جاری، حدود ۲۰ میلیارد دلار، در سال اینده حدود ۱۲ میلیارد دلار و در سال پس از آن حدود ۱۱ میلیارد دلار پیش بینی کرده است. ارزش سهام مدرنا نیز در ۱۲ ماهه گذشته ۳۷۲ درصد جهش کرده است.

واکسن جانسون اند جانسون که نخستین واکسن یک مرحله ای جهان به شمار می رود و در شعبه بلژیک این شرکت تولید شده، در اواخر فوریه در ایالات متحده تائید شد و در دمای عادی یخچال به مدت دستکم سه ماه قابل نگهداریست. بزرگ ترین سفارش هایی که دریافت کرده افزون بر ایالات متحده، شامل انگلیس ۳۰ میلیون واحد با گزینه سفارش ۲۲ میلیون واحد اضافی، اتحادیه اروپا تا ۴۰۰ میلیون واحد و کشورهای عضو کووکس ۵۰۰ میلیون واحد تا ۲۰۲۲ است.

هدف جانسون اند جانسون، تحویل دستکم یک میلیارد واحد در سال جاریست که ۱۰ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت. دولت ایالات متحده ۱۰۰ میلیون واحد از این واکسن را سفارش داده و ممکن است ۲۰۰ میلیون واحد دیگر نیز خریدار کند که بهای هر واحد آن ۱۰ دلار خواهد بود.

واکسن شرکت آسترازنکا که با کمک دانشگاه آکسفورد ساخته شده، در دمای یخچال قابل نگهداریست. بزرگ ترین سفارش های دریافتی این شرکت، ۱۰۰ میلیون واحد از انگلیس، تا ۴۰۰ میلیون واحد از اتحادیه اروپا، ۳۰۰ میلیون واحد از ایالات متحده و ۱۲۰ میلیون واحد از ژاپن بوده و فروش آن در سال ۲۰۲۱ حدود سه میلیارد دلار پیش بینی شده است.

واکسن سینوواک چین که برای کاربرد اضطراری در فصل تابستان در شهرهای این کشور ساخته شد، به بزریل، شیلی، سنگاپور، مالزی و فیلیپین هم فروخته شده و ترکیه و اندونزی از ژانویه کارزار واکسیناسیون خود را با تزریق این واکسن آغاز کرده اند. سینوواک قصد دارد ۱۰ میلیون واحد از آن را در اختیار کشورهای عضو کووکس قرار دهد. سینوواک برای ساخت بیش از یک میلیارد واحد از این واکسن در سال جاری اعلام آمادگی کرده و بهای هر ۲ واحد ان در برخی شهرهای چین ۶۰ دلار بوده است.  اما شرکت بیوفارما شریک اندونزیایی سیونوواک که دستکم ۴۰ میلیون واحد از آن را سفارش داده، بهای هر ۲ واحد آن را حدود ۲۷ دلار اعلان کرده است.

با وجود اینکه واکسن اسپوتنیک وی ساخت ادنوویرس روسیه هنوز به تائید اتحادیه اروپا نرسیده، اما توسط مجارستان و اسلواکی خریداری شده و بیش از ۵۰ کشور دیگر مانند ایران، الجزایر و مکزیک آن را سفارش داده اند. آسترازنکا استفاده ترکیبی از واکسن خود و اسپوتنیک وی را به صورت ۲ واحدی برای مصونیت کامل بررسی می کند. تولیدکنندگان بهای هر ۲ واحد آن را در جهان ۲۰ دلار تعیین کرده اند.

واکسن نوواواکس توسط یک شرکت آمریکایی تولید می شود که به مدت بیش از ۳۰ سال در زمینه تولید واکسن تحقیق می کند، هر چند تاکنون نتوانسته هیچ یک از واکسن هایش را از مرحله تائید نهادهای نظارتی و مقررات دارویی بگذراند. این شرکت که با عرضه ۳۰۰ میلیون واحد به انگلیس، اتحادیه اروپا، کانادا و استرالیا موافقت کرده، انتظار می رود بهای ارزان تری از رقیبانش تعیین کند. این شرکت برای عرضه واکسن کرونا به بهای هر واحد سه دلار در آفریقا موافقت کرده که قابل نگهداری در دمای معمولی یخچال است.  ارزش سهام این شرکت که امیدوار است با همکاری انستیتو سرم هند، ۲ میلیارد واحد واکسن تا میانه ۲۰۲۱ تولید کند، در ۱۲ ماهه گذشته به میزان یک هزار و ۱۲۸ درصد جهش نشان داده است.

شرکت های دیگری مانند کیورواک آلمان نیز وجود دارند که تاکنون برای عرضه ۲۲۵ میلیون واحد واکسن از اتحادیه اروپا سفارش دریافت کرده و امیدوار است ۱۸۰ میلیون واحد دیگر از این واکسن را نیز سفارش بگیرد که قابلیت نگهداری در دمای معمولی یخچال را داراست. ارزش سهام این شرکت فناوری زیستی که قصد دارد تا ۳۰۰ میلیون واحد در سال جاری و ۶۰۰ تا یک میلیارد واحد واکسن در سال آینده تولید کند، حدود ۴۵ درصد بالا رفته است.