هشت ماه از شروع تجربه اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی ایران می‌گذرد و با وجود تب و تاب چند ماه و اکران پشت سر هم چند فیلم پربازیگر، حالا رونق از این اکران رفته و مثل سالن‌های سینما سوت و کور شده است. این اتفاق اگرچه ممکن است ادامه نداشته باشد و چند وقت دیگر فیلم‌هایی تازه بازار اکران آنلاین را گرم کنند، اما کسادی فعلی‌اش دلایل متعددی دارد.

فروردین امسال بود که در پی شیوع کرونا و بسته شدن سینماها، سازندگان فیلم سینمایی «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا تصمیم گرفتند که این فیلم رونمایی شده در جشنواره فجر را به صورت آنلاین در سامانه‌های نمایش درخواستی اکران کنند؛ تصمیمی که با مخالفت‌ها و موافقت‌هایی از سوی سینمادارها و دیگر اهالی سینما روبرو شد و در میان تمام اظهارنظرها شاید فقط یک فصل مشترک وجود داشت؛ آن هم اینکه اکران آنلاین برای فیلم‌هایی که مناسب نمایش در سینماها نیستند و سبب شلوغ‌تر شدن صف اکران شده‌اند، بسیار کارامد است.

برهمین اساس با استقبال مدیران سازمان سینمایی از اکران آنلاین چون فیلم‌های پشت خط مانده اکران هم کمتر می شد، سرانجام تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها راهی VOD شدند و کم کم فیلم‌ها همزمان در سینماها و پلتفرم‌ها در دسترس مخاطبان قرار گرفتند.

در این مدت بیش از ۲۰ فیلم در VODها اکران آنلاین شده که تقریبا همگی هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن به صورت غیرمجاز کپی و قاچاق شده‌اند. نکته مهم درباره این فیلم‌ها و اکرانشان این است که مرجع مشخصی برای دسترسی به میزان دقیق آمار فروش و بازدید این فیلم‌ها وجود ندارد و همین شفاف نبودن یکی از مشکلاتی است که برخی سینماگرها در باب تداوم نداشتن موفقیت اولیه اکران آنلاین مطرح می‌کنند.

این روزها اکران آنلاین در پلتفرم‌هایی که در این بخش شناخته شده بودند، رونق گذشته را ندارد و فعلا فقط فیلم «سازهای ناکوک» در دسترس است. تبلیغ نشدن فیلم‌ها در تلویزیون و حتی خود سامانه‌های درخواستی از دلایل مهم استقبال نه چندان قابل توجه مخاطبان در این اکران‌ها عنوان می‌شود.

اما در کنار تبلیغات، دو موضوع دیگر هم به زعم کارشناسان در این ماجرا دخیل بوده‌اند؛ نخست نبود فیلم‌های مخاطب پسند و با کیفیت که علاقه‌مندان به سینما مشتاق به تماشای آن‌ها باشند که مهم‌ترین دلیلش هم همان نبود تضمین برای حفظ امنیت فیلم‌هاست.

موضوع دیگر به نظر می‌رسد در نوع قرارادادهایی باشد که پیش‌روی سینماگرها برای اکران آنلاین گذاشته می‌شود. تعداد زیادی از کسانی که در چند وقت اخیر متقاضی اکران آنلاین فیلم خود بودند، می‌گویند برای فیلم‌ها قیمت خرید پایینی از سوی مدیران سامانه‌های نمایش درخواستی پیشنهاد می‌شود و اینطور تصور می‌شود که ما در این وضعیت کرونا و تعطیلی سینماها و بی‌پولی، چاره‌ای جز اکران آنلاین نداریم، دو سامانه هم که بیشتر نداریم و رقیبی نیست، پس همین است که هست!

این مسئله یکی از همان دلایلی است که سینمادار و پخش‌کننده‌ و تهیه‌کننده‌ای مثل علی سرتیپی را ترغیب کرده تا وارد بازار VODها شود و به دنبال تاسیس یک پلتفرم باشد.

البته در این باره شاهد احمدلو هم که قصد دارد از اواخر آذرماه فیلم «مشمشه» با نام سابق «سینما خر» را در یک پلتفرم کم نام و نشان اکران آنلاین کند، به ایسنا می‌گوید: باید از یک جا شروع کنیم تا آرام آرام بشود با ساخت و پخش فیلم‌های خوب حتی بدون بازیگر معروف، انحصار نمایش فیلم‌ها را از سلطه یکی دو پلتفرم کنونی بیرون کشیده و طلسم را بشکنیم. “آپرا” بدون هیچ مافیا و باندبازی پشت پرده و مرسوم کنونی رایج در سینما، در راستای حمایت از فیلم‌های فرهنگی، مستقل و جشنواره‌ای بسیار صادقانه تلاش و فعالیت می‌کند. همین اصل مهم در نهایت باعث شد تا با آپرا به توافق برسیم.

به این ترتیب باید دید در روزهای آینده پلتفرم‌های فعال، تکانی به کسادی اکران آنلاین می‌دهند و چه فیلمسازانی ریسک اکران آنلاین فیلم خود را به جان می‌خرند؟ همچنین باید دید پلتفرم‌های جدید چقدر توان رقابت با سامانه‌های شناخته شده در میان مردم را دارند که برای درک بهتر آن شفافیت در آمار مخاطبان و فروش از ملزومات جدی است.