۲۱ شهریور ماه در روز سینما، آیین تجلیل از افتخار آفرینان سینمای ایران در عرصه بین الملل برگزار شد اما چند پرسش و چالش را به همراه داشت.

به گزارش خط سوم هنر، جای خالی افتخارآفرین های بین الملل سینمای ایران در عرصه فیلم مستند،کوتاه و انیمیشن خالی بود و این اتفاق باعث شد که دو تشکل صنفی مستندسازان بیانیه بدهند.

 انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند در بیانیه ای صریح آورده است : «بالندگی فرهنگ را اندیشه باید و مدیری که از فر و دانش بهره‌مند باشد تا بستر آفرینشگری اندیشه‌ورزان را فراهم سازد.

  سینمای مستند بی‌آنکه مدعی باشد، در درون خود دانش و آگاهی را به همراه دارد و نگاهی گذرا به تاریخ سینمای ایران، نشانگر جایگاه والای این گونه سینمایی‌ست.

این‌بار، مدیران فرهنگی‌نما در روز ملی سینما به بهانه پاسداشت دستاوردهای جهانی، بزرگداشتی برپا کردند بی‌آنکه نشانگر بزرگی باشد!

 سال گذشته، مستندسازان ایران، ده‌ها نشان ارزشمند را از جشنواره‌های معتبر جهان برای سرزمین ایران به ارمغان آوردند، ولی در سنجه ارزش‌گذاری این مدیران تنگ‌نظر جایی نیافتند تا بیش از پیش رویکرد فرهنگ‌گریزی مدیران بی‌تدبیر را آشکار سازد.

 تاریخ سینمای مستند همیشه سربلند بوده و خواهد ماند و به روایتگری خود از دوران سانسور ادامه خواهد داد.

هیات‌ مدیره انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند برای شرکت در این دورهمی دعوت شد، ولی به احترام اعضای فرهیخته انجمن و مستندسازان بادانش ایران از حضور خودداری کرده است.»

انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند هم در بیانیه آورده است: «مراسم تجلیل از افتخارآفرینان سینمای ایران در عرصه بین‌المللی در حالی در باغ هنر برگزار شد که نشانی از هیچکدام از افتخارآفرینان سینمای مستند ایران در آن نبود.
جای تعجب بسیار است که در این مراسم، از دیپلماسی فرهنگی حرف زده می‌شود اما سهم پر افتخاری از سینمای ایران که اتفاقا در جهان بسیارشناخته شده‌ است در آن نادیده گرفته می‌شود. شاید چون مستندسازان از سر نجابت زیادشان، وقت و بودجه و توجهی طلب نکرده‌اند و گمنامی‌شان در نظر عده‌ای به کار عکس انداختن و تظاهرات این چنینی نمی‌خورد.
تفصیل بیش از این برای آنها که در مصدرند و نمی‌دانند بی‌حاصل است و برای آنان که می‌دانند و نادیده می‌گیرند بی‌حاصل‌تر و اگر چه این رفتارها برای اهالی سینمای مستند ایران تکراری است اما وظیفه خود می‌دانیم مشفقانه به مدیران فرهنگ و سینمای کشورمان یاداوری کنیم لازم دارند کمی وقت بگذارند و قدر و منزلت واقعی و جایگاه ملی و جهانی سینمای مستند ایران را بیشتر بشناسند.
در پایان ضمن ابراز خوشحالی از این که در این مراسم از برخی از سرمایه‌های پرافتخار فرهنگی و هنری کشور تقدیر شده، وظیفه خود می‌دانیم از همه مستندسازان پرتلاشی که طی سال‌های اخیر در جشنواره ها و رویدادهای جهانی افتخار آفریدند و سهم مهمی در ارتقای معارف بشری برای جهانیان عرضه داشتند و متاسفانه در وطن خود این چنین نادیده گرفته می‌شوند، تشکر و قدردانی کنیم.»

به نظر بیانیه دو صنف مستندسازی به نادیده گرفته شدن یکی از مهم ترین جشنواره های مهم سینمای مستند که به اسکار سینمای مستند معروف است، مربوط می شود.

این رویداد با درخشش سینمای ایران و کسب سه جایزه برای سینماگران ایران در آبان ماه گذشته، برگزار شد که در مراسم افتخارآفرین های سینمای ایران نادیده گرفته شد.

فیلم «سایه‌های بی خورشید» به کارگردانی مهرداد اسکویی که نماینده سینمای ایران در بخش رقابتی اصلی این رویداد معتبر سینمایی بود در نهایت جایزه بهترین کارگردانی جشنواره را کسب کرد.

سینمای ایران توانست در معتبرترین جشنواره مستند جهان دو جایزه دیگر نیز دریافت کند و مستند «خلاف جهت عقربه‌های ساعت» به کارگردانی جلال وفایی بهترین اثر بخش مستندهای نیمه بلند نام گرفت و «آشو» اثر جعفر نجفی نیز جایزه بهترین مستند بخش کودک و نوجوان را از آن خود کرد.

از سوی شاید این بحث مطرح شود که جشنواره جهانی فیلم فجر تمرکز بر سینمای بلند دارد اما آیا هر ساله در جشنواره جهانی، فیلم مستند و کوتاه به نمایش درنمی آید؟ و این برنامه اگر همزمان با روز سینما برگزار می شود،نباید تمام دست اندرکاران و فعالان آن را در بر بگیرد؟

شب گذشته از سینماگرانی که داوران رویدادهای جهانی در سطوح مختلف بودند، تقدیر شد ضمن احترام به همه سینماگران ایرانی طبق پیگیری ایسنا جز داوری دو تن از سینماگران در جشنواره های معتبر جهانی، داوری دیگری در جشنواره های معتبر جهانی در سال ۲۰۱۹ نداشتیم.

از سوی دیگر  فیلمی هم در میان فیلم های تقدیری دیشب بود که اساسا جایزه ای در عرصه جهانی نگرفته است و حضورش فقط به رویداد جشنواره جهانی فجر مربوط می شود ولی در میان تقدیری ها قرار گرفته بود، بنابراین این پرسش مطرح است که معیار انتخاب ها و تقدیری ها به چه شکل بود؟

چند روز قبل هم محمد اطبایی در گزارشی مشروح به حضورهای جهانی سینمای ایران در سال ۲۰۱۹ پرداخته بود و در بخشی از آن  آورده بود:« فیلم سینمایی “متری شیش و نیم” ساخته سعید روستایی با هشت حضور و چهار جایزه موفق ترین فیلم ایرانی سال ۲۰۱۹ در عرصه های بین المللی بوده است. پس از آن فیلم های “پسر-مادر” ساخته مهناز محمدی با ۴ حضور و یک جایزه و “سرخپوست” ساخته نیما جاویدی با ۴ حضور، “تهران: شهر عشق” ساخته علی جابر انصاری با ۳ حضور و یک جایزه، فیلم مستند “اکسدوس” ساخته بهمن کیارستمی با ۳ حضور و یک جایزه، فیلم کوتاه “تشریح” ساخته سیاوش شهابی، انیمیشن “گرگم و گله می برم” ساخته امیر هوشنگ معین با ۳ حضور و یک جایزه، مستند “کودتای ۳۲” ساخته تقی امیرانی با ۳ حضور و فیلم تجربی “یک ماه برای پدرم” ساخته مانیا اکبری با ۳ حضور و یک جایزه قرار دارند. جدا از دو فیلم “یک ماه برای پدرم” و “کودتای ۳۲” که در کاتالوگ ها به عنوان محصول مشترک ذکر شده اما در خارج از ایران تهیه شده اند، فیلم “اکسدوس” ساخته بهمن کیارستمی موفق ترین فیلم مستند سال ۲۰۱۹ در جشنواره های معتبر جهان بود و فیلم “تشریح” ساخته سیاوش شهابی موفق ترین فیلم کوتاه و “گرگم و گله می برم” ساخته امیر هوشنگ معین هم موفق ترین انیمیشن در همین مقطع.
فیلم هایی با دو حضور در بررسی نهایی می توان از “قصر شیرین” ساخته رضا میرکریمی با دو حضور و سه جایزه، “آشو” ساخته جعفر نجفی با دو حضور و دو جایزه، “دلبند” ساخته یاسر طالبی با دو حضور و یک جایزه، “سال دوم دانشگاه من” ساخته رسول صدر عاملی با دو حضور و یک جایزه ، “مسخره باز” ساخته همایون غنی زاده با دو حضور و یک جایزه، “همچنان که می مردم” ساخته مصطفی سیاری، “۳ رخ” ساخته جعفر پناهی، “عرق سرد” ساخته سهیل بیرقی، “اقای گوزن” ساخته سید مجتبی موسوی، “کلاس رانندگی” ساخته مرضیه ریاحی، “شهر بازی” ساخته کاوه مظاهری، “پیرمردها نمی میرند” ساخته رضا جمالی، “امتحان” ساخته سونیا حداد، “مانیکور” ساخته آرمان فیاض با دو حضور،… نام برد.
و در این نوشتار تاکید شده بود که این حضورها و جایزه ها تنها جشنواره های مهم و معتبر در سه رده ذکر شده و تنها در سال ۲۰۱۹ را شامل می شود.»

نام برخی از فیلم های که در مطلب بالا ذکر شد در مراسم تجلیل از افتخار آفرین های سینمای ایران نادیده گرفته شده است و باید منتظر بود و دید که آیا دست اندرکاران جشنواره جهانی فیلم فجر پاسخی به این اعتراض ها دارند؟!