حمید رضا نعیمی که قرار بود نمایش «فردریک یا تئاتر بولوار» را از ۷ فروردین امسال در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه ببرد، به دلیل شیوع ویروس کرونا از اجرای این نمایش منصرف شد. او حتی بعد از بازگشایی فعالیت‌های هنری و از سرگیری اجراهای نمایشی هم اعلام کرد از اجرای این نمایش صرف‌نظر کرده است.

او با بیان مقدمه‌ای درباره شکل‌گیری و مراحل آماده‌سازی نمایش «فردریک یا تئاتر بولوار» یادآوری کرد: سال ۱۳۹۸ برای اجرای یک نمایش در سالن اصلیِ مجموعه‌ی تئاترشهر دعوت شدم. ابتدا قصد داشتم نمایش «زال و رودابه» را به صحنه ببرم‌، اما شرایط، من را به سمت نمایشنامه‌ی «فردریک یا تئاتر بولوار» اثر اریک امانوئل اشمیت کشاند. با سختی و شرایطِ  مرگباری که برای تولیدِ آثاری از این دست وجود دارد، گروه تئاتر «شایا» عزم خود را جزم کرد که برای هفتم فروردین، مصادف با روز جهانی تئاتر به مدت ۴۵ شب این اثر جذاب و دشوار را با کمک و همراهی ۶۰ هنرمند، نمایش دهد. بی‌هیچ تهیه‌کننده یا اسپانسر و با این قرار که ۲۰ درصد از فروشِ گیشه را انجمن نمایش و ۹ درصد مالیات ارزش افزوده و ۵ درصد را سایتِ فروش بردارد.

او اضافه کرد:  نمایش «فردریک یا تئاتر بولوار» پس از دوماه موفق شد از شورای نظارت و ارزشیابی مجوز اجرا بگیرد. اکنون موقعِ نبرد با هیولای بازار جهتِ تولید بود. و باز خدا نبخشد مدیرانی که کارگاه‌های دکور و لباس را از تئاترهای تهران برچیدند. حقیقتاً که این دوستانِ نادان و دشمنانِ دانا چه لطمه‌هایی که بر پیکرِ نحیف ِ تئاتر در این سال‌ها وارد نکردند.

نعیمی با اشاره به روند آماده‌سازی دکور و لباس این اثر نمایشی افزود:  آقای رضا مهدی‌زاده، طراح صحنه، با خرید بخشی از مواد (متریال) چوب و فلز کارِ ساخت‌وسازِ دکور را آغاز کرد. خریدِ صندلی‌های قدیمی و تعدادی از وسایلِ صحنه توسط دستیاران ایشان انجام شد. خانم مقدی شامیریان بخش‌هایی از لباس‌های نظامی، کفش‌ها و پوتین‌ها را تهیه و خریداری کرد و برای دوخت و دوز لباس‌های اواخرِ قرنِ هجده‌ی فرانسه اقدام به خرید پارچه کرد و توانست در مدت کوتاهی بخش‌هایی از لباس‌های بانوان را آماده کند.

او ادامه داد: طراحی و تست گریمِ همه‌ی‌ بازیگران توسط خانم ماریا حاجیها انجام و کلاه‌گیس‌ها سفارش داده شد و هزینه‌ی آن‌هایی که بافته شده بودند، پرداخت گردید. قسمتی از هزینه‌ی استودیو جهت ضبط قطعاتِ موسیقی نیز به آقای بابک کیوانی، آهنگساز نمایش واریز شد. طراحان پوستر و موشن‌گرافی و تیزر کارهایشان را شروع کردند. و اکنون گروه یک ماه فرصت داشت تا نمایش را از نظر فنی به کیفیت دلخواه و مطلوب برای اجرا برساند که ویروس خانمان‌سوزِ «کرونا» وارد کشور شد.

نعیمی با اشاره به شرایط دشوار حوزه فرهنگ و هنر بعد از ورود کرونا ادامه داد: همه‌ی آن چیزهایی که به محاق رفته بود و ما خیال می‌کردیم وجود دارند مانند چاپ و نشر کتاب، موسیقی، تئاتر، سینما، گالری‌ها، موزه‌ها و هر آن‌چه که تحت نام فرهنگ و هنر جای می‌گرفت، به سکوتی مرگبار گرفتار آمد.

او با ابراز تاسف اضافه کرد: سکوت و سکون. اضطراب و انتظار. اخبارِ ضد و نقیض. راست و نادرست. بالا رفتنِ آمار مبتلایان و مرگِ غریبانه‌ی هم‌وطنان، و برای نخستین بار، درِ اماکنِ مقدس و زیارتگاه‌ها بسته و برگزاری نماز جمعه تعطیل شد. کارِ مجلس و دانشگاه و مدارس، هتل‌ها، رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، باشگاه‌ها و لیگ‌های مسابقه، بازارها و مراکز خرید، لوکس‌فروشی‌ها و… برای مدت زمان نامعلومی به تعطیلی کشید.

او با اشاره به شرایط سخت اقتصادی بسیاری از مشاغل در دوران کرونایی اضافه کرد: هر آن کس که حقوق‌بگیر و مواجب‌بگیرِ دولت بود با خیالِ راحت‌تر در خانه ‌نشست، کاری نکرد و ماهیانه حقوق‌ش را گرفت. هر آن کس که در تمام این سال‌ها از آب گِل‌آلود ماهی گرفت و حساب‌های دلالی‌ش بیشتر و بیشتر شد، به ویلاهایش‌ پناه برد.

این هنرمند تئاتر افزود: اختلاس‌گران که زالو وار یک دم از مکیدنِ خونِ ملت و حقِ ستمدیدگان و مظلومان باز نایستاده بودند، بی‌خیال و خوش‌خیال مراقب بودند تا خود و اطرافیانشان از این بلا که ریشه در گناهِ ملت داشت مصون بمانند. و مابقی ماندند و خودشان. نه حمایتی، نه چاره‌ای از سوی خود که برای روزِ مبادا به کار آید. یک‌ماه خانه‌نشینی به دوماه، دوماه به سه‌ماه، سه‌ماه به چهارماه انجامید.

نعیمی با یادآوری بازگشایی مراکز گوناگون خاطرنشان کرد: دولت اعلام داشت که به جز مراکزِ آموزشی، دانشگاهی، مدارس، تئاتر، موسیقی و سینما، همه‌ی مشاغل شروع به کار کنند. ادارات باز شد، بازارها راه افتاد، سفرها عادی شد، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها و آرایشگاه‌ها شروع به کار کردند. همه وضعیت‌شان روشن شد جز این فرهنگ… که مانند استخوان ماهی نه می‌توان بیرونش آورد، و نه می‌توان قورتش داد.

او با اشاره به پروتکل‌های بهداشتی وازرت بهداشت در دوران کرونایی گفت: هربار، یک پروتکلِ نیم‌بند بیرون می‌فرستادند و تا شب نشده، باطل اعلام می‌شد، زیرا بعد از انتشار، متوجه نظراتِ غیرکارشناسی می‌شدند. تا این‌که بالاخره مرکز هنرهای نمایشی اعلام داشت تئاترها با شرایط ویژه می‌توانند از تیرماه ۹۹ شروع به کار کنند.

نعیمی، سلامت و اقتصاد را دو چالش مهم هنرمندان تئاتر بعد از بازگشایی فعالیت‌های هنری برشمرد و توضیح داد: موضوع «سلامت و اقتصاد» مبحث جدیِ این روزهای زندگیِ اهالی تئاتر شده بود. موافقان و مخالفان در فضای مجازی و در خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها قلم‌فرسایی کردند و وضعیتِ  تئاتر در ایران را با کشورهای آلمان و فرانسه و انگلیس و ایتالیا و آمریکا مقایسه و تحلیل می‌کردند.

او اضافه کرد: بعضی مدل و فرمِ برخوردِ تئاترهای برادوی را با بحرانِ کرونا هر روز منتشر و مطرح می‌کردند. بی‌این که اساساً اعلام کنند ما کجا هماهنگ با معیارها و استانداردهای جهانی حرکت کرده‌ایم؟ شهرسازی و خودروسازی‌مان روی اصول بوده یا اشتغال‌زایی و رفع بیکاری و کاهشِ آمار ِطلاق و اعتیاد و خطّ  فقر در سطح جامعه؟ در این سالها، محضِ نمونه یک تالار حرفه‌ای و مدرن در حد تالارهای نمایش کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس ساخته‌ایم؟ در تئاتر شهرِ پایتخت، دو اتاقِ رختکن به یک گروه اختصاص داده می‌شود که هفت یا هشت بازیگرِ خانم در یکی از آن‌ها، و هفت یا هشت بازیگرِ آقا در دیگری باید روی دوش هم سوار شوند تا لباس عوض کنند که در ایامِ غیر از کرونا هم این یک تهدیدِ جانی و بهداشتی است، ایامِ  پر گزند و حساسِ کرونا که جای خود دارد.

نعیمی با اشاره به انتشار پروتکل بهداشتی مجموعه تئاتر شهر، خاطرنشان کرد: مسؤلانِ محترمِ تئاترشهر با یک پروتکلِ بهداشتیِ دقیق، تمام آن‌چه را که باید برای پیش‌گیری از ابتلا به ویروس کرونا یا حفظ سلامتِ پرسنل، گروه‌های نمایشی و تماشاگران رعایت کرد، منتشر کردند که خوشبختانه همگان ـ حتی سختگیرترین منتقدان هم ـ  نسبت به آن نگاهِ مثبتی داشتند.

او سپس از اقدامات مرکز هنرهای نمایشی در دوران کرونایی یاد کرد و افزود: از سوی مرکز هنرهای نمایشی نیز اعلام شد که ستادی برای بررسی خسارت‌های ناشی از کرونا در تئاتر تشکیل و آقای اتابک نادری به عنوان مسؤل این ستاد منصوب‌ شده است. که البته هیچ‌گاه ایشان به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم با من یا آقای نورالدین حیدری ‌ماهر به عنوان مجریِ طرحِ نمایش «فردریک یا تئاتر بولوار» تماس و گفت و گویی نداشتند.

نعیمی با بیان اینکه هیچ گونه بودجه‌ی مشخصی برای راه اندازی دوباره تئاتر اختصاص داده نشده است، ادامه داد: آقای قادر آشنا، مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی به‌صورت رسمی اعلام کرد که از دولت و شخصِ وزیر فرهنگ، تقاضای بودجه‌ای برای جبرانِ خسارت‌های وارده به گروه‌های نمایشی و تئاترهای خصوصی کرده‌اند که موردِ موافقت هم قرار گرفته است. اما تا این لحظه جز بودجه‌ی پرداختِ دیون و بدهی‌های گذشته که به طور تمام و کمال پرداخت شده، پولی برای کمک به راه‌اندازی تئاتر در اختیار ندارند.

او با اشاره به اینکه در این دوره نیمی از ظرفیتِ سالن‌های تئاتر برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی باید خالی بماند، خاطرنشان کرد: حال طبق دستورالعملِ وزارتِ بهداشت و وزارتِ فرهنگ و مرکز هنرهای نمایشی، گروه‌های اجرایی مؤظف هستند نصفِ صندلی‌هایشان را برای فروش عرضه بدارند. انجمن هنرهای نمایشی هم برای جبران ضررکردِ گروه‌ها، کمک‌هزینه‌ی اندکی تخصیص داده که با شروع اجراها، نصفِ آن سریعاً تحتِ اختیارِ گروه‌ها قرار می‌گیرد.

حمید رضا نعیمی در ادامه سخنانش با ابراز تاسف از کم‌توجهی به فرهنگ و هنر متذکر شد: سال‌هاست این دغدغه را داریم که مسئولان ما و نیز مسئولان فرهنگ و ارشاد اسلامی چقدر دغدغه‌ی فرهنگ را دارند؟ آیا تئاتر در معادلاتِ این بزرگواران جایگاهی برای بحث و بررسی دارد؟

او با ابراز تاسف از مشکلات معیشتی هنرمندان تئاتر خاطر نشان کرد: آیا چون خانواده‌های تئاتر حقوق‌بگیر نیستند، پس کسی مسؤلیتی برای پیگیری امور مالی و کاری و رفاهی و اجتماعی و روانی آنان و خانواده‌های‌شان ندارد؟

نعیمی افزود: آیا چون تنها یک سال از فعالیت دولتِ فعلی باقی مانده، ما باید بمانیم تا دولتی دیگر و وعده‌های مسؤلانی دیگر؟

او با انتقاد از اینکه هنرمند بودن به عنوانِ «شغل» تعریف نشده است، افزود: ای کاش مسئولان به این موضوع فکر کنند که هنرمندانِ تئاتر مانند دیگر اقشار نیازمند وام و حقوق ایام بیکاری هستند. آنان نیز حق دارند شغل‌شان به رسمیت شناخته شود و در ستادهای بحران، جزو اولویت‌ها قرار بگیرند؛ ولی ظاهرا هنوز از نظر مسئولان، تئاتر یک کالای لوکس است که می‌تواند نباشد.

سرپرستِ گروه تئاتر «شایا» اضافه کرد: اکنون ۶۰ هنرمندی که در این گروه کار کرده‌اند و هر کدام نماینده و نان‌آور خانواده‌هایشان هستند، باید از چه کسی، و طلبِ چه چیزی داشته باشند؟ مرکز هنرهای نمایشی فقط قادر به پرداختِ کمک‌هزینه‌ای معادل یک سومِ تولید نمایشِ ماست؛ بدون احتسابِ دستمزد۶۰ هنرمندی که قرار است فقط نصف ظرفیت سالن را برای فروش در اختیار داشته باشند؟ تعیین و جبرانِ این خسارت با کیست؟

نعیمی اضافه کرد: اگر قرار باشد هزینه‌ای هم تعلق بگیرد، چه زمانی پرداخت خواهد شد؟ مسئولان محترم حتماً درک می‌کنند که برای رفت و آمد، اجاره‌ی مسکن، خورد و خوراکی  ـ در حد زنده‌ ماندن ـ و لباسی برای لخت و عور نبودن، به پولِ نقد نیاز هست!

او با اشاره به بی‌اعتمادی مردم به سالن‌های تئاتر در دوران کرونا ادامه داد: اگر مردم به دلیل هراس از کرونا به تئاتر نیامدند، سرنوشت خانواده‌ تئاتر چه خواهد شد؟