کارگردان مستند «کاریز، قصه آب» گفت: استفاده مستندسازان از بحران‌های اجتماعی مثل بی آبی به عنوان سوژه می‌تواند علاوه بر جلب توجه مدیران باعث تلنگر و هشدار مردمی و تاکید بر اهمیت موضوع شود.

مستند کاریز، قصه آب به کارگردانی هادی آفریده به زودی رونمایی می شود. این مستند با بیان انتزاعی قصه اختراع کاریز (قنات) در ایران را به تصویر می کشد.

کاریز، قصه آب در ادامه مستندهای زیست محیطی هادی آفریده تهیه شده است، پیشتر آفریده مجموعه مستند رگ‌های آبی زمین را در پنج قسمت با موضوع قنات‌های ثبت جهانی یونسکو در استان یزد و اصفهان و همچنین دو مستند کامیون آبی و باغ بلوچی را درباره تنش‌های آبی استان سیستان و بلوچستان تهیه کرده بود. مستند کاریز، قصه آب در کرمان، اصفهان، یزد، شیراز و کاشان فیلمبرداری شده است.

در خلاصه داستان این مستند آمده است: هر سال در ایران حدود هزار رشته قنات خشک می‌شوند! زنگ خطر نابودی قنات‌ها که رازِ پایداری تمدن ایرانیان به آنها وابسته است، به صدا درآمده است.

عوامل تولید این فیلم مستند عبارتند از: محقق، تهیه کننده وکارگردان: هادی آفریده؛ فیلمبردار: رضاتیموری؛ تدوین: بابک بهرام بیگی؛ طراح صدا: مهرشاد ملکوتی؛ صدابردار: مهرداد عباسپور؛ عکس : روشنک اهرابی؛ مدیر تولید : اعظم صادقی منفرد؛ هماهنگی: حسن آفریده؛ دستیار فیلمبردار: سهیل صباحی؛ دستیار تدوین: محمد مهدی یاوری.

ارتباط آب، معماری و باغ های ایرانی یک مثلث همیشه برقرار است

هادی آفریده کارگردان و مستندساز در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره دغدمندی و کارنامه کاری مستندسازی خویش بیان کرد: آثاری که در دو دهه گذشته کار کرده ام دربرگیرنده مسائل فرهنگی، میراثی و زیست محیطی است و  گرچه این مسائل هرکدام دارای حوزه های تخصصی و مشخصی هستند اما در کشور ما به دلیل پیچیدگی و تنوع اقلیمی باهم پیوند خورده اند؛ مستندهای متعددی را در حوزه محیط زیست ایران ساخته ام که که اینها را می توان مستندهای میراث فرهنگی نیز نامید.

مستند باغ های گمشده که کار کرده ام در مورد تخریب باغ های تهران است. چنارستان در مورد تاریخ یک قرن خیابان ولیعصر است که در جشنواره سینما حقیقت چند جایزه گرفت؛ یا مستند پردیس های خیال در مورد باغ های ایرانی است که ثبت جهانی شده و مکتب باغ سازی و معماری ایرانی را نشان می دهد.

وی افزود: در کنار مستندهای میراث فرهنگی و زیست محیطی که با موضوع باغ های ایرانی و باغ های تهران و معماری کار کرده ام این موضوع همواره مطرح بوده که معماری ما همواره با آب مرتبط بوده است و ارتباط آب و معماری در باغ های ایرانی یک مثلث همیشه برقرار است.

این مثلث متشکل است از: آب، معماری و باغ ایرانی؛ ما امروز در حال از دست دادن باغ ها و فضای سبز محیط زیست خودمان هستیم ضمن این که کشور کم آب و بی آبی هستیم.

این عضو خانه سینما تصریح کرد: این کم آبی و بی آبی لحظه به لحظه گسترش می یابد و اگر در گذشته تمدن ایران توانسته است که خودش را شکوفا نگه دارد و با امکاناتی بسیار ساده حفظ کند یکی از ریشه های آن همین قنات ها بوده است.

قنات ها در ایران برخوردار از یک مهندسی پیچیده و منحصربه فرد هستند که اختراع خود ایرانیان بوده است؛ بعد از اسلام به این مجموعه تونل زیرزمینی قنات می گویند و قبل از آن عنوان کاریز داشته است.

بحران آب، مسئله‌ای که باید دید

آفریده در توضیح علت ساختن مستندی با موضوع کاریز در ایران بیان کرد: من به این موضوع فکر کردم که همچنان بخش عمده ای از کشاورزی ایران، باغ های جهانی ایران و باغ های ایرانی با شبکه زیرزمینی قنات زنده هستند که این شبکه زیرزمینی امروز به دلیل نبود مدیریت در بخش های مختلف کشور رو به تخریب و نابودی است.

آماری که تا دو سال پیش پیگیر آن بودم و می خواندم حدود هزار رشته قنات در ایران در حال نابودی است و این بدین معناست که بخش عمده ای از کشاورزی ایران و محیط زیست آن و حتی بخش عمده ای از معماری در حال تخریب است و اینها همه  به هم مرتبط است.

این مستندساز در پاسخ به این پرسش که ساخت این مستند چه مدت به طول انجامیده است، گفت: این کار منسجم فیلمبرداری نشده و به شکل پراکنده شاید حدود یک سال در کرمان، اصفهان، یزد، شیراز و کاشان فیلمبرداری شده است؛ در حین این که مشغول تولید فیلم های دیگرم بوده ام بصورت پراکنده (یا بعضا به صورت اختصاصی برای این فیلم به سفر می رفته ام) فیلمبرداری این کار هم در جریان بوده است.

تمام تحقیقات فیلم را خودم انجام داده ام؛ به دلیل این  که بخش عمده ای از مستندهایی که در سالهای گذشته کار کرده ام درباره محیط زیست و معماری و آب در ایران بوده است و قبل از این یک سریال پنج قسمتی به نام رگ های آبی زمین ساختم که در مورد قنات های ثبت جهانی ایران در یونسکو بود که از یزد و استان اصفهان می گذشت و منابع مطالعاتی در تولید این مستند منابع گسترده ای بوده است.

آفریده خاطرنشان کرد: مثلا یکی از منابع کتابی نوشته آتیلیو پترو چیولی که نویسنده ایتالیایی است و این کتاب در مورد باغ ها و قنات های ایران نگاشته شده است بوده یا ارجاع دیگر عبدالله انوار بوده که مجموعه کتاب ها و پژوهش هایی در این حوزه داشته اند و به صورت کلی منابع و کتاب های زیای را در این حوزه مورد پژوهش و مطالعه قرار داده ام.

آفریده در انتها تصریح کرد: این فیلم سال گذشته آماده بود اما به دلیل پاندمی کرونا چون برگزاری فستیوال ها در ایران و جهان شرایط پایداری نداشت و بسیاری از رویدادها متوقف بود من دست نگه داشته بودم.

اما امسال به دلیل بحران های آبی که به وجود آمد احساس کردم که منافع کلی ما بر این باشد که محصولاتی با مسئله آب را بیشتر نشان و نمایش دهیم که شاید توجه مدیرانی که قطعا در این مورد آگاهی ندارند، جلب شود و فکری به حال این میراث مهم ایرانی که ثبت جهانی شده است، بکنند.

آثاری که آفریده، آفریده است

هادی آفریده فعالیت هنری خود را با گروه های تئاتری ایران از سال ۱۳۷۷ آغاز کرد. آفریده فعالیت سینمایی را از سال ۱۳۸۰ آغاز کرد و با امتیاز عالی از انجمن سینمای جوانان ایران فارغ التحصیل شد.

وی در سال ۱۳۸۵ درنخستین کارگاه های تخصصی مستند سازی ایران از طرف انجمن مستندسازان سینمای ایران و مرکزگسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان مستندساز برگزیده انتخاب شد.

آفریده در بیش از ۱۲۰ جشنواره داخلی وبین المللی حضور داشته است و جوایز مختلفی برای ساخت ۳ فیلم کوتاه داستانی: نارنجی، سوت، پدر و ۱۴ فیلم مستند: فرزندان باغچه بان، زیر درختان کاج، مراسم صبحگاهی، نقل گردآفرید، خاطره نی آوران، کودکی رنگ پریده، درخت فراموش شده، نوزود، کهنه سوار، مقام نوروز، صورت خوانی، چنارستان، آفر و نوروز به وقت تهران به دست آورده است.

وی از اعضای فعال جامعه اصناف سینمای ایران خانه سینما و عضو انجمن صنفی مستند سازان سینمای ایران و انجمن صنفی فیلم کوتاه نیز است.