محمودرضا رحیمی نویسنده، کارگردان و عضو هیات مدیره خانه تئاتر معتقد است برای رفع مشکلات تئاتر باید هر سه قوه وارد عمل شوند چون دیگر آژیر قرمز معیشت هنرمندان به صدا درآمده است.

به گزارش خط سوم هنر به نقل از خبرگزاری مهر، تئاتری‌ها سال‌هاست که درگیر بدیهی‌ترین مطالبات خود هستند؛ نیازهایی که باید پیش از این به‌طور جدی از طرف مسئولان و نهادها پیگیری و به صورت قانون درمی‌آمد. تا پیش از آغاز دوران کرونا، هنرمندان تئاتر با هر مشقتی که بود و با تمام بی‌مهری‌ها، ایستادگی می‌کردند، امروز اما شرایط توان ایستادگی آن‌ها را کاهش داده است. از اوایل اسفند، پیش از آنکه محدودیت تردد مطرح شود، اهالی تئاتر در اقدامی هماهنگ، اجراهای خود را لغو کردند و دلیل آن هم، کار گروهی و رودررویی با تعداد بسیاری از مخاطبان بود.

همزمان با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی اجباری مشاغل، هنرمندان با پیگیری‌هایی که داشتند، وعده‌هایی مبنی‌بر دریافت کمک هزینه، جبران خسارت و… از سوی مسئولان دریافت کردند؛ وعده‌هایی که اگر نگوییم حقیقی نبوده حداقل تا امروز هیچ‌کدام آن‌ها اجرایی نشده است. این بی‌مهری‌ها به جایی رسیده که امروز هنرمندان و به ویژه اهالی تئاتر، حمایت را کلمه‌ای بی‌معنی می‌دانند هر چند هنوز هم دست از مطالبه‌گری برنداشته‌اند.

در همین راستا محمودرضا رحیمی عضو هیأت مدیره خانه تئاتر درباره معضلات کنونی هنرمندان و حمایت‌های موردنظر از آن‌ها گفت: ما دچار این معضل هستیم که هر بار صحبت از تئاتر می‌شود، باید دوباره آن را تعریف کنیم، آن هم برای سردمداران مدیریت کلان کشور. البته اگر مطالعات فرهنگی عمیقی نداشته باشند، در مورد همین تعاریفی که ما برای آن‌ها ارائه می‌دهیم نیز با چالش‌های بسیاری روبرو خواهند شد.

حمایت، به‌معنای سرمایه‌گذاری نیست

رحیمی با تاکید بر اینکه معنای حمایت، سرمایه‌گذاری حاکمیت برای تئاتر نیست، بیان کرد: دوره اینکه بخواهیم حکومت‌ها برای هنر هزینه کنند، گذشته است. امروزه مخرج مشترک تمام هنرها که فرآیند تئاتر را تشکیل می‌دهند، به یقین یکی از سرمایه‌های کلان هر کشوری محسوب می‌شوند. هنر تئاتر به طور خاص مقوم پایایی و پویایی رویدادهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است؛ چرا که بینش به انسان می‌دهد و این بینش، تفکر انسان را نسبت به پیرامون خود، گسترده می‌کند. تئاتر در واقع یکی از مهم‌ترین رویدادهای جوامع است که کاتالیزور محسوب نمی‌شود. این هنر خودش یکی از فرآیندهای عملی مهم در هر جامعه‌ای است که پایه‌های فرهنگی و اقتصادی را تشکیل می‌دهد که در نبودش جامعه به سمت بی فرهنگی حرکت خواهد کرد.

به گفته این بازیگر و کارگردان، شور و نشاطی که در جامعه توسط تئاتر ایجاد می‌شود، منجر به پویایی عملی شده و نگرش صحیح به پیرامون را به مخاطب می‌آموزد. این هنر در انجام وظایف مدنی و اجتماعی، همیشه پیشرو است.

او در این باره توضیح داد: تئاتر منجر به توسعه تجارت‌های پایا مانند گردشگری در بسیاری از کشورها شده است. تئاتر یکی از ابزارهایی است که در قالب این تجارت، فرهنگ و آئین کشورها را نشان می‌دهد و این موضوع یکی از نقاط قوت گردشگری شمرده می‌شود.

رحیمی با بیان اینکه با پیشرفت رسانه و پلتفرم‌های کنونی، تئاتر تعاریفی نو به دست آورده، گفت: در دنیای دیجیتال، تئاتر تنها مقر انسانی، زنده و پویا باقی مانده است که با اعطای قدرت عمل‌گرایی به مخاطب، او را به مسئولیت‌پذیری وامی‌دارد.

به گفته این عضو هیأت مدیره خانه تئاتر، وقتی حرف حمایت دولت‌ها از تئاتر و هنرمندان مطرح می‌شود، نباید مسئولان تصور کنند که قرار است اقدامی هزینه‌بر داشته باشند، چون اتفاقاً تئاتر سرمایه‌ای است که می‌تواند به پشتوانه‌های اقتصادی یک کشور قوام دهد و در بسیاری از کشورها که این تعاریف برای تئاتر مشخص شده است و بدون چانه‌زنی مبالغ بسیار قابل‌توجهی به مقوله هنر به خصوص هنر تئاتر اختصاص می‌دهند.

این کارگردان تئاتر با اشاره به نقصان‌های آموزش و پرورش که برای تمام نهادها محرز است، بیان کرد: در تمام دنیا برای بهبود وضعیت آموزش و پرورش، استفاده از روش‌های نمایشی پیشنهاد شده است. همانطور که تمام عزیزان تئاتر شاهد هستند، بارها با آموزش و پرورش برای انتقال مفاهیم مربوط به آموزش از طریق نمایش ملاقات‌هایی داشتیم که هیچ‌گاه نتیجه نداشته است.

رحیمی در مورد حمایت‌های مورد نیاز تئاتری‌ها در شرایط فعلی گفت: در این مورد تاکید می‌کنم که این موارد نیاز به حمایت قوه مقننه دارد. حمایت دولت، قوه مقننه، قوه قضائیه و … از هنر، حمایت از خود این نهادها محسوب می‌شود، چرا که هنر و به ویژه تئاتر، مفاهیم قدرت‌بخشی هستند که به فهم درست قوانین در جامعه می‌انجامد و از روش‌های عملی، شهروندان را به رعایت اصول شهروندی و حرکت به سمت کاهش جرایم سوق می‌دهد.

پیک دوم کرونا، صدمین پیک بحران هنرمندان است

این کارگردان تئاتر، با بیان اینکه هنر هیچ پشتوانه‌ای در قوای سه‌گانه و سایر نهادهای مرتبط نداشته است، یادآور شد: در مسیر بحران‌های اقتصادی، هنر هیچ پشتوانه‌ای نداشته تا بتواند از حق خودش دفاع کند. پیک دوم کرونا، پیک صدم مسائل و مشکلات هنرمندان است که تمامی هم ندارد. کرونا برای ما تهدیدی بود که می‌توانیم آن را با تفاهم ملی به یک فرصت عظیم برای بهره‌برداری از تمام وجوهات هنر تئاتر تبدیل کنیم به شرط اینکه این تفاهم در فضایی باز و بر اساس خواست ۲ طرف انجام شود.

به گفته سخنگوی هیأت‌مدیره خانه تئاتر، با تمام تعاریفی که گفته شد، هنرمندان نمایشی تنها درگیر مطالبات کوچک و ابتدایی هستند که به دلیل نبود فضای تعامل دو طرفه، محقق نشده است.

وی در این باره بیان کرد: امروز نگرانی ما بابت توان معیشتی به نگرانی از جان هنرمندان رسیده است. فقر به وجود آمده در فضای هنری به خصوص در فضای تئاتر، روز به روز گسترده‌تر خواهد شد و قطع به یقین تئاتر به زودی نمی‌تواند به حیات پیشین خود بازگردد. هرچند که سالن‌های تئاتر علی‌رغم توصیه ما و با اصرار مراکز دولتی، بازگشایی شد اما بسیاری از هنرمندان تئاتر ناچار به ترک سالن‌ها هستند.

جز مذاکره راهی نداریم

پیشنهاد عضو هیأت‌مدیره خانه تئاتر درباره اتخاذ تصمیمات حمایتی از هنرمندان، مذاکره است که در این باره توضیح داد: امروز ما راجع به سلامت و جان هنرمندان تئاتر نگرانیم و خواهش می‌کنیم که نمایندگانی از هر سه قوه با ما بر سر میز مذاکره بنشینند. اجازه بدهند متخصصان، تعاریف و درخواست‌های خود را بازگو کنند تا اگر تعاریف و خواسته‌ها به نظرشان منطقی بود، این بی‌رحمی تاریخی بر هنر و هنرمند ایرانی به پایان برسد.

رحیمی با توضیح اینکه بیش از نیمی از اعضای خانه تئاتر، فعالیتی جز تئاتر ندارند، بیان کرد: ما امروز به‌طور جد نگران حال هنرمندانی هستیم که استخدام رسمی یا قراردادی هیچ نهاد و سازمانی نیستند و امرار معاش‌شان تنها از طریق اجرای تئاتر است. این صنف به زودی به دلیل معضلات مالی، خاصیت اجتماعی هنرشان را از دست خواهند داد. بارها از وزارت فرهنگ و ارشاد درخواست کردیم که الگوی استانداردسازی کسب‌وکار خودشان را ارائه کنند تا بتوانیم جایگاه هنرمندان را مورد بررسی قرار داده و اقدام عملی را آغاز کنیم که هر بار به دلیل نبود تعریف درست از این قشر که استخدام جایی نیستند، نتیجه‌ای نداشتیم.

این بازیگر و کارگردان تئاتر در پایان شرایط کنونی هنرمندان را بحرانی دانست و گفت: امروز آژیر قرمز برای هنرمندان به صدا درآمده که امیدوارم این بار بتوانیم با یک مفاهمه به خصوص با قوه مقننه برای قشری که در فعالیت‌های فرهنگی همیشه باعث سربلندی کشور بوده‌اند، به نتایجی دست پیدا کنیم. هیچ روشی غیر از گفتگو نداریم اما باید ادامه داده و این راه بعید، ما را ناامید نکند. هرچند که بسیار جای تأسف دارد که سال‌هاست بدیهی‌ترین حقوق شهروندی‌مان را تکرار می‌کنیم.